شرکت ملی گاز ایران

صفحه اصلی > صفحه اصلي > آرشیو گزارش ها

نسخه چاپي

پالایشگاه خانگیران؛ قلب تپنده گاز شرق کشور

خنکای صبح زود و دیدن زیبایی‌های طبیعتی بکر و دست‌نخورده، خیلی سریع، خواب را از چشمانت می‌رباید تا با عبوری ساکت در فلق، دقیقاً به وقت سلام خورشید به زمین و در هجدهمین روز از آخرین ماه فصل تابستان سال ۹۷، از مأمن ضامن آهو، راهی دیار سخت‌کوشان پالایشگاهی که در شرایط بد آب و هوایی و تنها به همت والای خود، حیات دوباره‌ای را برای منطقه سرخس، رقم زده‌اند، شویم.

آغازی پاک و زیبا در دل آسمانی آبی با نفس‌هایی که هنوز به شماره نیفتاده‌اند! و به قصد دیدار از رادمردان و کارگرانی که در سرما و گرما، کار را بر استراحت خود ترجیح می‌دهند تا مبادا لحظه‌ای، حتی لحظه‌ای گاز، این منبع حیات انسانی، قطع شود. طبیعتی بکر و نفس‌گیر که به نظر می‌آید با تلاش و سخت‌کوشی تلاش‌گرانش در حوزه گاز و گازرسانی، سنخیت دارد.

مقصد، پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد (خانگیران) است. سرخس که به آن، ساریکا نیز گفته‌‌اند؛ نقطه‌ای پرجنب و جوش درشمال شرق ایران که روزگاری افتخار میزبانی از امام هشتم شیعیان جهان را بر تارک خود داشت و بر سر راه جاده ابریشم مانند گذرگاهی می‌درخشید و امروز مشعلی بر جاده ابریشم است و همچون نگینی از الماس، بر تمام کشور نورافشانی می‌کند .

طی کردن مسافتی 185 کیلومتری از شهر ثامن‌الحجج به سرخس در جاده‌ای نسبتاً سخت، اما زیبا به وسعت و پاکی یک دشت. گذر از روستاها و آبادی‌هایی که تنها علامت مشخصه آن‌ها، مساجد بسیار زیبا و تعدد بسیار آن‌هاست، تو را به ورای آشوب و هیاهوی شهر و شهرنشینی می‌برد.

حتی با چشمان بسته نیز می‌توانی بوی خاک نم‌زده را حس کنی. احتمالاً برای ما که وسیله‌ای از قبل آماده داشتیم، این سفر چندان سخت نبود، اما ردّ گذر زمان بر چهره‌هایی که با عبوری سریع از کنارشان، می‌توانی تا مدت‌ها، چهره خندان‌شان را به یاد آوری، نشان از آن دارد که این راه چندان هم برای سفر و دیدار امام هشتم، سهل و آسان نیست.

گزارش خبرنگار شرکت ملی گاز ایران از این سفر را با هم پی می‌گیریم.

**********************************************

درآمد

با عبور از روستاهای «قرقورک»، «کلاته‌منار»، «گاوبرج» و «شورک» که به رغم کوچکی، حداقل دو یا سه مسجد دارند، اجازه پرواز افکارت به گذشته و حال این روستاها دست می‌دهد. چه زیبا روستایی است که به رغم بی‌منظره بودن اطرافش، تنها جاذبه آن، مساجدی زیبا و سفید است. در این نقطه از ایران نیز همچون سایر نقاط سرزمینم، تصویر زیبایی از وحدت خودنمایی می‌‌کرد؛ وحدت شیعه و سنی با مساجد مخصوص به خود که شاید در این منطقه، چشم‌نوازتر هم بود.

مشهد تا سرخس، جاده‌ای خنک اما خالی از منظره دارد که در عین حال، به غایت زیبا، بکر و دست‌نخورده است. روستاهای «شورک ملکی»، «مزداور» و «چکودر» راهی پرپیچ و خم و طولانی را پیش رویت به تصویر می‌کشند. اسامی به‌قدری متفاوت از روستاهایی است که معمولاً در جاده‌های چالوس و هراز می‌بینی که گویا در طبیعت «خدا» گم شده‌ای!

**********************************************

تور پالایشگاهی با کمترین هزینه!

... و اینک در 185 کیلومتری شمال شرق شهر مقدس مشهد، تأسیسات عظیم شرکت پالایش گاز شهید هاشمی‌نژاد را به نظاره ایستاده‌ایم. پالایشگاهی که گاز طبیعی مشترکین تعدادی از استان‌های کشور را تأمین می‌کند و با نگاه مسئولیت‌های اجتماعی، در احداث سدی دخالت دارد که نگاه آینده شهر بزرگ مشهد به آن سد یعنی «سد دوستی» دوخته شده است.

بخش اعظمی از غلات و صیفی‌جات مورد نیاز استان خراسان از این منطقه تأمین می‌شود و نقطه تلاقی و اتصال راه‌آهن ایران و منطقه ویژه اقتصادی سرخس به آسیای میانه و چین، نوید رونق تجارت در آینده‌ای نه چندان دور را از این نقطه بشارت می‌دهد .

تندیس برترین‌های وزارت نفت را از آن خود کرد، پالایشگاهی که وظیفه فرآورش سالانه میلیاردها مترمکعب گاز میدان‌های مستقل و مشترک شمال‌شرق کشور را برعهده دارد.

در بدو ورود با استقبال گرم روابط عمومی پالایشگاه و به‌ویژه هادی مهاجر، روبه‌رو شدیم. پس از استراحتی کوتاه، با وی که از قدیمی‌ترین مردان این پالایشگاه است، راهی گوشه و کنار پالایشگاه می‌شویم تا چگونگی کارکرد هر بخش را از زبان او بشنویم و با نگاه او ببینیم.

تقریباً بیشتر پالایشگاه‌ها، اعم از گازی و نفتی را دیده‌ام. صرف‌نظر از تفاوت‌های ماهوی که وجود دارد، سمعی و بصری بودن این توضیحات با سخنان شیرین و خاطرات جذاب مهاجر، لذت این بازدید را چند برابر کرد. به نظرم، محیط این پالایشگاه تفاوتی اساسی داشت، شاید هم این مساله به خاطر سخنان شیرین و جذاب کارشناسی بود که پا به پای ما، گرما را به جان خرید و از هیچ توضیحی در این زمینه، خودداری نکرد.

درک بصری مراحل پالایش گاز بسیار جذاب و شیرین است. لوله‌هایی که حداقل می‌توانند دو نفر را در خود جای دهند، سختی تعمیرات و نگاهداری در داخل لوله و ... تو را از دنیای مجازی که گاه، رسیدن گاز به خانه‌ها را تنها در پیچاندن یک شیر می‌بینی، جدا می‌سازد. داستان رسیدن گاز از ابتدا و لحظه‌ای که گاز ترش وارد پالایشگاه می‌شود تا به سر منزل مقصود من و شما برسد، هیچ‌گاه تکراری که نمی‌شود، هیچ، بلکه با هر بار توضیح استادانه آدم استخوان‌خردکرده‌ای در این راه مانند هادی مهاجر که زندگی خود را وقف این پالایشگاه کرده، لذت استفاده از آن محصول و به‌نوعی، بهینه مصرف کردن آن را بیشتر می‌کند.

گذار از مراحل تصفیه، جدا‌سازی کوهی از گوگرد خوشرنگ تقریباً بی‌بو و در عین حال، بسیار ارزشمند و نهایتاً دستیابی به گاز شیرین و تحویل آن به شبکه انتقال شهری، همه آن فرآیندی است که در تلاش شبانه‌روزی مهندسان و متخصصان پالایشگاه هاشمی‌نژاد خلاصه می‌شود تا این چرخه، ما را به حیاتی پاک برساند.

باور نمی‌کنی که در محیطی که قاعدتاً همه باید از بوی گاز و گوگرد آن فراری باشند، بیش از یک‌ساعت قدم بزنی! این امر بدون شک مدیون راهنمایی است که همه جا به‌عنوان چشم و گوش تو عمل می‌کند و اطلاعاتی دقیق را فروتنانه در محوطه‌ای بسیار بزرگ و آرام در اختیارت قرار می‌دهد.

مزدوران؛ شهرت جهانی خانگیران

سال گذشته، جزو ۱۰ شرکت برتر وزارت نفت شده و تندیس برترین شرکت را از دست وزیر نفت، به خود اختصاص دادیم.

سیدمجید منبتی، مدیرعاملی که تواضع و فروتنی در حرکات و رفتارش پیداست، با این سخنان و با لبخندی همیشگی در دفترش، به ما خیرمقدم می‌گوید.

وی با بیان این که در حوزه شرکت ملی گاز ایران، تنها شرکت پالایشی صنعت گاز بودیم که موفق به دریافت این تندیس شدیم، در خصوص تاریخچه این پالایشگاه اظهار داشت: نخستین فعالیت اکتشافی در سال 1331 در منطقه خانگیران به وقوع می‌پیوندد و اولین چاه در سال 1341 به مخزن گاز شیرین شوریجه می‌رسد و نوید طرح و اجرای تأسیسات گاز در این منطقه محروم معنا پیدا می‌کند. کشف مخزن مستعد و بزرگ مزدوران در عمق 3700 متری زمین، شهرتی جهانی به منطقه خانگیران می‌بخشد.

منبتی در ادامه سخنانش در خصوص تاریخچه این پالایشگاه، توضیح می‌دهد: بهره‌برداری از منابع گاز شیرین خانگیران در سال 1352 با 3 حلقه چاه و در سال 1362 بهره‌برداری از مخزن گاز ترش مزدوران همزمان با راه‌اندازی این پالایشگاه با 6 حلقه چاه آغاز شد.

مخزن گاز ترش مزدوران حاوی درصد کمی گاز سمی و خطرناک هیدروژن سولفوره (H2S) و دی اکسید کربن (CO2) است و مشابه این مخزن، تنها تعداد محدودی در حجم بالای تولید درسطح جهانی فعال است که از آن جمله به کشور کانادا می‌توان اشاره کرد.

وی سپس با افتخار ادامه می‌دهد: بنابراین تولید موفق و بی‌خطر طی 35 سال گذشته از لحاظ عدم وقوع حوادث منجر به صدمات انسانی و حفاظت تأسیسات در شرایط خورندگی گسترده، از افتخارات کارشناسان و کارکنان پرتلاش این مجتمع عظیم پالایشی است.

رکوردشکنی شوریجه

مدیرعامل پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد در ادامه رکورد برداشت حجم قابل قبولی گاز از تأسیسات ذخیره‌سازی شوریجه واقع در منطقه عملیاتی خانگیران سرخس را به عنوان پشتوانه تولید در شمال شرق کشور دانست و توضیح داد: : تاسیسات ذخیره سازی شوریجه کمک بسیار بزرگی به تأمین گاز مورد نیاز در شمال شرق کشور در فصل پیک مصرف است.

منبتی در ادامه سخنان خود تصریح کرد: شاید از همین روست که مهندس حمیدرضا عراقی، معاون وزیر و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در بازدیدی از این پالایشگاه، چنین می‌گوید: «خوشبختانه از بدو عملیات اجرایی و راه‌اندازی این پالایشگاه در نقطه مرزی سرخس، شاهد برقراری تولید گاز طبیعی در حوزه استان‌های شمال و شمال‌شرق بوده‌ایم و این پالایشگاه به یک سند افتخار برای شرکت ملی گاز ایران تبدیل شده است.»

طرح جامع بازیابی گازهای فلر

در ادامه، منبتی طرح بازیابی گازهای فلر نیز توضیحاتی داد و گفت: طرح جامع بازیابی گازهای ارسالی به مشعل، یکی از اهداف کلان و استراتژیک شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد طی سالیان اخیر بوده است.

وی اظهارداشت: راه‌اندازی این پروژه، ضمن صرفه‌جویی سالیانه 20 میلیون مترمکعب در مصرف گاز سوخت پالایشگاه، سودآوری حدود 20 میلیارد ریالی (بر مبنای گازبهای داخلی) و 90 میلیارد ریالی (بر مبنای قیمت جهانی گاز) در بر خواهد داشت.

منبتی با اشاره به جنبه‌های زیست‌محیطی اجرای این پروژه، تأکید کرد: طی اجرای فاز 1 و 2 در مجموع، از انتشار 100 هزار تن کربن به محیط جلوگیری و 55 میلیون مترمکعب در مصرف گاز صرفه‌جویی شده است.

مدیرعامل شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد تاکید کرد: این طرح با 4 میلیارد تومان اعتبار اجرا شده و 8 هزار دلار در سال، صرفه‌جویی اقتصادی به همراه داشته است.

گوگرد ارزشمند و خوشرنگ!

با مدیرعامل پالایشگاه وارد محوطه می‌شویم، با همان لبخند و اعتماد به نفسی که در دفترش سخن می‌گوید، سراغ کارگران و مسئولین داخل محوطه می‌رود. کلاه‌های ایمنی را بر سر می‌گذاریم و کلافه از گرمی هوا، به افرادی خیره می‌شویم که با لباس کار و کلاه‌های ایمنی بر سر، لحظه‌ای دست از کار نمی‌کشند و با لبخند، مواردی را برای مهندس توضیح می‌دهند.

مهندس منبتی گاز طبیعی شیرین‌سازی شده، گوگرد و Condensate (میعانات گازی) را، محصولات این پالایشگاه گازی با 35 سال سابقه کار تولیدی معرفی می‌کند و توضیح می‌دهد: گاز طبیعی این پالایشگاه مطابق با استانداردهای شرکت ملی گاز ایران، برای استفاده در استان‌های شرق و شمال‌شرق کشور و محصول گوگرد آن نیز برای صادرات و مصارف داخلی با بهترین کیفیت و تنوع تولید می‌شوند.

وی در پاسخ به پرسشی در خصوص گوگرد تولیدی پالایشگاه، با افتخار می‌گوید: با داشتن واحدهای آماده و در حال بهره‌برداری تولید گوگرد که تا همین چندی پیش، همانند کوهی از طلا در این‌جا می‌درخشید، با تولید بیش از ۲ هزار تن در روز و خلوص بالغ بر 99.5 درصد، به برند شناخته‌شده‌ای در جهان تبدیل شده و به جرأت می‌توانم بگویم که در سطح خاورمیانه، جزء برترین‌ها هستیم.

منبتی با بیان این که در حال حاضر، بخش اعظم گوگرد تولیدی این پالایشگاه در داخل کشور استفاده می‌شود، گفت: دوست داشتیم که گازی ترش‌تر می‌داشتیم تا فروش بیشتر و بهتری از محصول گوگرد خود داشته باشیم.

باز هم گوگرد می‌خواهیم!

در حین قدم زدن، به منطقه‌ای می‌رسیم که از بوی تند گوگرد، درمی‌یابیم بخش تولید و بسته‌بندی گوگرد است. جالب است که ما همگی به سرفه افتاده و سعی داریم که هرچه سریع‌تر به ماشین برگردیم، ولی مهندس منبتی و گروه همراه به راحتی در همان مکان ایستاده و با دیگران مشغول صحبت هستند.

درخصوص هرچه که باب صحبت را باز می‌کند، بخش اعظم اشاره‌اش به تمام توانی است که در طول مدیریت خود، برای ایجاد اشتغال، توسعه و رونق کسب‌و‌کار در شهرها و روستاهای اطراف گذاشته و به این کار خود بسیار افتخار می‌کند. زمین زردرنگ بزرگی را نشان‌ می‌دهد و می‌گوید: تا چند سال پیش اینجا کوهی از گوگرد انباشته شده بود که نمی‌دانستیم با آن چه کار کنیم، اما مدتی است که با مطالعه و تحقیق و تدبیر، راهش را پیدا کرده و با خریداران داخلی، بسیار خوب کنار آمده‌ایم.

حال به جای این‌که این گوگرد خوش آب و رنگ را به‌عنوان یک محصول خام صادر و محصولات تولیدشده ارزشمند حاصل از آن را وارد کشور کنیم، گوگرد تولیدی پالایشگاه را به سایر شهرها و استان‌های کشور ارسال می‌کنیم و در داخل کشور، خود به تولید محصول می‌پردازیم که در نتیجه، ارزش افزوده آن نیز افزایش یافته و زمینه شکوفایی کشور را به سهم خود، ایجاد می‌کند.

به گفته منبتی، آن‌ها اکنون گوگرد خانگیران را در قالب‌های متنوع به‌صورت مذاب، فله، دانه‌بندی شده یا بنتونیتی به بازار عرضه می‌کنند. هرچند که بر این باور است که می‌توان از این گوگرد برای ایجاد اشتغال در شهرهای اطراف پالایشگاه نیز استفاده ‌کرد.

با خنده و بدون احساس خستگی، ادامه می‌دهد: چند وقت پیش به آقای عراقی، گفتم که یکی از مشکلات کنونی ما این است که دیگر گوگرد در پالایشگاه نداریم! چون از نظر ما، گاز شیرینی که وارد پالایشگاه می‌شود، هیچ فایده‌ای ندارد. کاش روزی بیاید که همه گازها ترش شوند تا بتوانیم حجم بیشتری از گوگرد به دست آوریم! الآن همه گوگرد پالایشگاه پیش‌فروش می‌شود!

چشم‌ها را باید شست!

وی با بیان این که در حال حاضر، از وجود دکتر ضرابی، مدیر مهندسی پالایشگاه ایلام که اکنون با ما همکاری می‌کند، درخواست کرده‌ایم تا با افکاری نوین و خلاقیت‌هایی بی‌بدیل، برای ما درآمدزایی کند، می‌گوید: به دلیل آن که محصول جانبی ما نقش مؤثری در درآمد مالی ما دارد، وی تلاش می‌کند با ایجاد ارزش افزوده روی محصولات ما، به‌گونه‌ای درآمدزایی کند که دیگر به نفت کاری نداشته باشیم! مانند گوگرد که تاکنون نیز برای تبدیل این محصول به محصولات با ارزش افزوده بالاتر، با سرمایه‌گذاران داخلی قرارداد امضا کرده‌ و با واگذاری زمین و امکانات مورد نیاز برای نصب تجهیزات و دستگاه‌های فرآوری گوگرد، حمایت خود از تولید داخل را به اثبات رسانده‌ایم.

مهندس منبتی با اشاره به این که آینده دنیا، روی گوگرد می‌چرخد، تصریح می‌کند: یکی از دلایل این امر آن است گوگرد تأثیر بسیار زیادی روی خاک‌های کشاورزی دارد. یعنی برای این که بتوانید خاک را حاصلخیز کنید، یکی از بهترین چیزها، گوگرد و محصولات جانبی آن است.

وی در زمینه تولید کود گوگرد بنتونیتی این پالایشگاه نیز بیان کرد: کود گوگرد بنتونیتی در راستای ارتقای کیفی خاک و تامین عناصر مورد نیاز رشد گیاهان تأثیر بسزایی در راندمان محصولات کشاورزی دارد.

منبتی تأکید کرد: کود گوگرد بنتونیتی تولیدی این شرکت، از کیفیت بسیار مطلوبی برای مصرف در بخش کشاورزی برخوردار بوده که با توجه به شکل فرآوری و فرآیند نحوه تولید، متمایز از نمونه های فعلی موجود در بازار است.

این مقام مسئول ادامه داد: همه فقط از بوی بد آن گلگی می‌کنند، در صورتی که ورود گوگرد به ایران، می‌تواند سالی 4.5 میلیارد دلار Turnover (گردش) مالی داشته باشد و بیش از ۲۰ هزار شغل ایجاد کند! بنابراین باید به گوگرد از بُعد نعمت نگاه کنیم، یعنی رویکرد خود را تغییر دهیم.

این جمله مدیرعامل پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد ناخودآگاه مرا به یاد این قطعه شعر سهراب سپهری انداخت که می‌گوید: «چشم‌ها را باید شست، جور دیگر باید دید!»

آفتاب کم‌کم خود را از مردان پالایشگاهی پنهان می‌کند که با این خستگی‌ناپذیران و تلاش‌گران عرصه امید، خداحافظی کرده و همکاران او راهی شهر سرخس و گنبدلی می‌شویم.

تندیس زرین برای مسئولیت‌های اجتماعی

بهترین‌هایش را همراه ما می‌کند تا در توضیح آن‌چه به‌عنوان مسئولیت‌های اجتماعی و البته بیشتر به‌خاطر دل خود، انجام داده، چیزی از قلم نیفتد و به اصطلاح کم گذاشته نشود! البته شاید به نوعی! کم‌لطفی باشد؛ چراکه او به‌عنوان مدیرعامل، بر این باور است که خوب‌ترین‌ها را در کنار خود دارد و همه در موفقیت‌های کاری این پالایشگاه سهم دارند.

محمدحسین یاسی، معاون اجرایی و رئیس کمیته مسئولیت‌های اجتماعی پالایشگاه خانگیران، به نمایندگی از طرف مدیرعامل پالایشگاه ما را به سراغ مدرسه‌ها، تولیدی‌ها، مساجد، کتابخانه‌ها، فروشگاه‌ها و بخش‌های دیگری که پالایشگاه هاشمی‌نژاد متولی راه‌اندازی یا توسعه آن بوده، می‌برد. این اقدام‌ها سبب شده که امسال پالایشگاه هاشمی‌نژاد تندیس زرین دومین همایش ملی مسئولیت‌های اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی کشور را با توجه به بهترین عملکرد حوزه کسب و کار و بهبود و توسعه پایدار، کسب کند.

وی به‌عنوان یکی از کُهن‌ترین مردان موفق صنعت نفت و گاز کشور که در ساخت و راه‌اندازی بسیاری از پروژه‌های بزرگ مانند پروژه تولید مرکاپتان عسلویه، پالایشگاه پارسیان، .... و بسیاری از طرح‌های بزرگ صنعت گاز کشور نقشی مؤثر داشته، در تمام این راه سخت، همراه ماست.

زندگی را با دید خویش می‌بیند و به نوع نگرش و رویکرد خود می‌بالد. از سال‌ها زندگی اش در سرخس می‌گوید. گویی عشقش به زندگی در کار میان این بناهای آهنی خلاصه می‌شود. تأسیسات را که می‌بیند، گویی «زندگی» را دیده و از آن مهم‌تر گام‌هایی است که برای مردم این منطقه و به‌ویژه دانش‌آموزان برمی‌دارد؛ از نوسازی و بازسازی مدارس گرفته تا رنگ‌آمیزی آن‌ها و ...

زندگی در «آهن» و «گرما»!

باور دارد که خنده شیرین بچه‌هایی که از دیدن مدرسه تمیز و نو شده خود، حتی چشم‌های‌شان هم می‌خندد، از تمامی‌موفقیت‌هایش لذت‌بخش‌تر است. به‌راستی که اگر چنین رادمردان و انسان‌های شیفته خدمتی، زندگی در میان «آهن» و «گرما» را انتخاب نمی‌کردند، چگونه «من» و «ما» می‌توانستیم بی‌دغدغه چهار فصل سال را «زندگی» کنیم!

وی در بخشی از سخنانش می‌گوید: با هدف توسعه کسب‌و‌کار در سرخس و گنبدلی، بر اساس قانونی نانوشته، اکنون همه خریدهای مواد‌غذایی، شوینده‌ها، لوازم خودروها، البسه مورد نیاز پالایشگاه و هرآنچه در فهرست خرید این شرکت پالایشی گنجانده شده، از مغازه‌ها و تولیدی‌های شهرها و روستاهای اطراف پالایشگاه تأمین می‌شود.

این کار که مصداق بارز و عینی پیاده‌سازی «اقتصاد مقاومتی» است، موجب شده تا یکی دو مغازه کوچک سرخس و گنبدلی تبدیل به چند هایپرمارکت بزرگ در این مناطق شوند. همچنین سفارش دوخت لباس کارکنان پالایشگاه به تولیدی‌هایی که با مدیریت بانوان سرپرست خانوار اداره می‌شوند، سبب رونق کار آنها و افزایش تعداد تولیدی‌ها شده است تا جایی که اکنون نه تنها دوخت سفارش‌های پالایشگاه، بلکه دوخت لباس دیگر شرکت‌ها و مدارس را نیز برعهده دارند.

این همه تنها گوشه‌ای از کارها و مسئولیت‌های اجتماعی است که این گروه به هدایت مدیرعامل پالایشگاه به ثمر رسانده‌اند. بسیاری از زن‌های خانوار، حین صحبت بر این نکته معترف بودند که اگر تلاش و پشتکار پالایشگاه و مسئولینش نبود، محال بود که ما بتوانیم به این نقطه‌ای که هستیم، برسیم.....

بحث‌های مسئولیت اجتماعی در این شرکت به‌قدری زیاد و گسترده است که نمی‌توان با چند جمله ناقابل، به توضیح نشست. امید دارم که بتوانم این تلاش‌ها را که به عینه دست‌اندرکارانش را به افرادی خاص و متمایز تبدیل می‌کند، در مجالی دیگر، به صفحه سپید کاغذ بسپارم تا شاید اندکی، تنها اندکی، از دین خود را به جامعه فهیم خود، ادا کنم.

مسیر برگشت را در تاریکی طی کردیم ولی دلم نمی‌آمد حتی لحظه‌ای چشم بر هم بگذارم، مبادا سخنان شیرین و اطلاعات جالب مهندس یاسی در تمام زمینه‌ها را از دست بدهم.

جاده مشهد به سرخس و بالعکس، شاید یکی از ناشناخته‌ترین مسیرهای گردشگری تاریخی و طبیعی ایران است؛ مسیری که تا زمانی که وارد آن نشده‌اید، هیچ رغبتی برای پا نهادن در آن و بازدید از نادیده‌هایش ندارید، اما کافی است تا این سد را بشکنید و پای در آن بگذارید تا عاشق مسیر شوید.

سکوتی در دل شب! در انتظار رسیدن به مشهد و رفتن به استراحتگاه، بی‌اختیار به یاد کبوتران حرمش افتادم و خوشحال از این که بار دیگر می‌توانم به پابوس حضرتش بروم.روز دوم نیز جای خود را به سیاهی شب داد تا مأمنی برای استراحت باشد و آمادگی برای سفری دیگر در روز بعد، البته با قول سیاه کردن کاغذ سپید!

تلاش می‌کنم ذهنم خالی از تصاویر نباشد، قلم را بر زمین می‌گذارم تا تعظیمی کرده باشم خالصانه به تمامی مردانی متبرک به نفس حضرت شمس‌الشموس که شب و روز تلاش می‌کنند تا «ما» زندگی بهتر و پاک‌تری در این جامعه داشته باشیم، و سپس به سراغ نوشتن می‌ر‌وم.